Skróty lotnicze - Słownik pojęć lotniczych
A/C – aircraft – samolot lub statek powietrzny
AAL – Above Aeorodrome Level - Nad poziomem lotniska
ABN – aerodrome beacon - latarnia lotniskowa
ACARS – aircraft communication and reporting system – system łączności i raportowania
ACAS – airborne collision avoidance system – system ostrzegania o kolizjach w powietrzu
ACC – Area Control Centre or Area Control - Ośrodek kontroli obszaru
ACFT – Aircraft - Statek powietrzny
ACK – Acknowledge - Potwierdź
ACT – Active or Activated or Activity - Czynny lub uruchomiony lub czynność, działalność
AD – Aerodrome - Lotnisko
ADS – automatic dependance surveillance – automatyczne zależne dozorowanie
ADS-B – automatic dependance surveillance-broadcast - automatyczne zależne dozorowanie-rozgłaszanie
ADVS – advisory service – slużba doradcza ruchu lotniczego
AFIL – Flight plan filed in the air - plan lotu zgłoszony z powietrza
AFIS – Aerodrome Flight Information Service - Lotniskowa służba informacji powietrznej
AGL – Above Ground Level - Nad poziomem morza
AIP – aeronautical information publication – publikacja służby informacji lotniczej
AIS – aeronautical information services – służba informacji lotniczej
ALT – Altitude - Wysokość bezwzględna
ALTN – Alternate (aeorodrome) - Zapasowe (lotnisko)
AMA – Area Minimum Altitude - Minimalna wysokość bezwzględna dla obszaru
AMSL – Above Mean Sea Level - Ponad średnim poziomem morza
ANS – air navigation services – służby żeglugi powietrznej
APCH – Approach - Podejście, zbliżanie
APP – Approach Control Office or Approach Control or Approach Control Service - Ośrodek kontroli zbliżania lub kontrola zbliżania lub służba kontroli zbliżania
ARP – aerodrome reference point – punkt odniesienia lotniska
ARPT – airport - lotnisko
ARR – Arrive or arrival - przybyć lub przybycie, przylot
ASM – air space management – zarządzanie przestrzenia powietrzną
ATA – Actual Time of Arrival - Rzeczywisty czas przylotu
ATC – Air Traffic Control (in general) - Kontrola ruchu lotniczego (ogólnie)
ATD – Actual Time of Departure - Rzeczywisty Czas Odlotu
ATFM – air traffic flow management – zarządzanie przepływem ruchu lotniczego
ATIS –automatic terminal information system – system automatycznej informacji lotniskowej
ATM – air traffic management – zarządzanie ruchem lotniczym
ATS – air traffic services – służby ruchu lotniczego
ATZ – air traffic zone – strefa ruchu lotniskowego
AUP – airspace use plan – plan użytkowania przestrzeni powietrznej
AVBL – Available or availability - Dostępny, osiągalny, do dyspozycji lub dyspozycyjność
AWY – airway – droga lotnicza
BASE - Cloud base - Podstawa chmur
BCN - Beacon (aeronautical ground light) - Latarnia (lotnicze światło naziemne)
BKN – Broken - Przerywane, poprzerywane – dotyczy chmur
B-RNAV – basic area navigation – podstawowa nawigacja obszarowa
BTN – Between - między
CAT – Category - Kategoria
CAT – Clear Air Turbulencje - turbulencje w czystym powietrzu
CAVOK – Widzialność, chmury i pogoda w chwili obserwacji są lepsze niż zalecane wartości lub warunki wymawiane „KEW-OU-KEJ”
CB – Cumulonimbus (CEE-BEE) - umulonimbus (SI-BI)
CLR – Clear(Drunk or Cleared to ... or clearance - wolny (zezwalać) lub zezwolono na ... lub zezwolenie
CNL – Cancel or Cancelled - Anulować, odwołać lun anulowany
CNL – Flight Plan Cancellation (message type designator)
CNS – communication navigation surveillance – łączność nawigacja dozorowanie
COM – communication – służby łączności (skrótowe określenie)
COORD – coordinates - współrzędne
CPDLC – controller to pilot data link communication – sposób łączności pilot-atc zastęepujący głos
CPL – Current Flight Plan (message type designator)
CRAM – conditional routes availability message – depesza o dostepności warunkowych dróg lotniczych
CRCO – central route charge office – ośrodek zbierania opłat nawigacyjnych (określenie ogólne)
CTA – Control Area - Obszar kontrolowany
CTR – Control Zone - Strefa kontrolowana
CWY – Clearway - Zabezepieczenie wydłużonego startu
D – danger – strefa niebezpieczna
DA – Decision Altitude - Wysokość bezwzględna decyzji
DCT – Direct (in relation to flight plan clearances and type od approach) - Bezpośrednie, na wprost (w odniesieniu do zezwoleń dotyczących planu lotu lub podejść do lądowania)
DEG – Degrees - Stopnie
DEP – Depart or Departure - Odlecieć lub odlot
DER – Departure End of Runway - Koniec rozporządzalnej drogi startowej
DEST – Destination - Punkt docelowy
DETRESFA – Distress Phase - Faza niebezpieczeństwa
DH – Decision Height - Wysokość względna decyzji
DIST – Distance - OdległośćF
DLA – Delay or Delayed - Opóźnienie lub opóźniony
DME – distance measuring equipment - Urządzenie do pomiaru odległości
DOF – Date of Flight - Data wykonania lotu
DOM – Domestic - Krajowy
EAT – Expected Approach Time - Spodziewany czas podejścia (określa go kontroler)
EET – Estimated Elapsed Time - Przewidywany czas przelotu
EST – Estimate or estimated (message type designator) - Przewidywać lub przewidywany (jako oznacznik depeszy)
ETA – Estimated Time of Arrival or estimating arrival - Przewidywany czas przylotu lub przewidywany przylot (określa go pilot)
ETD – Estimated Time of Departure or estimating departure - Przewidywany czas odlotu lub przewidywany odlot
ETO – Estimated Time Over Significant Point - Przewidywany czas przelotu nad znaczącym punktem nawigacyjnym
FAF – Final Approach Fix - Pozycja (odniesienia) rozpoczęcia podejścia końcowego
FAP – Final Approach Point - Punkt rozpoczęcia podejścia końcowego
FCT – Friction coefficient - Współczynnik sczepności
FDA – fuel drop area – strefa zrzutu paliwa
FIC – Flight Information Centra - Ośrodek informacji powietrznej
FIR – flight information region – rejon informacji powietrznej
FIS – flight information services – służba informacji powietrznej
FL – flight level – poziom lotu
FLT – Flight - Lot
FNA – Final Approach - Podejście końcowe
FPL – Filed flight plan (message type designator) - Zgłoszony plan lotu (oznacznik rodzaju depeszy)
FREQ – Frequency - Częstotliwość
GAT – General Air Traffic (according to ICAO rules) - Ogólny ruch lotniczy (wg zasad ICAO)
GLD – Glider - Szybowiec
GND – ground – część organu kontroli lotniska, przestrzenią odpowiedzialności obejmująca drogi kołowania,
GND – Ground - Teren, ziemia
GNSS – global navigation satellite system – globalny system nawigacji satelitarnej
GP – Glide Path - Ścieżka schodzenia
GPS – Global Positioning System - Globalny system pozycyjny
GS – ground speed – prędkość statku powietrznego względem ziemi
HDG – Heading - Kurs
HEL – Helikopter - Śmigłowiec
HF – high frequency – fale wysokiej częstotliwości
HGT – Height or height above - Wysokość względna lub wysokość względna nad
HOSP – Hospital Aircraft - Statek powietrzny sanitarny
HSI – horizontal situation indicator – wskaźnik położenia horyzontu (instrument pokładowy)
HVY – Heavy - Ciężki
IAF – Initial Approach Fix - Pozycja (odniesienia) rozpoczęcia podejścia początkowego
IAS – indicated Air speed – prędkość przyrządowa, prędkość statku powietrznego mierzona względem ośrodka (powietrza)
IATA – international Air transport association – międzynarodowe zrzeszenie przewoźników powietrznych
ICAO – international civil Aviation organization – organizacja międzynarodowego lotnictwa cywilnego
IF – Intermediate Approach Fix - Pozycja rozpoczęcia podejścia pośredniego
IFPS – Initial Integrated Flight plan Processing System – System wstępnego przetwarzania planów lotu
IFR – Instrument Flight Rulet - Przepisy wykonywania lotów wg wskazań przyrządów
ILS – Instrument Landing System - System lądowania wg wskazań przyrządów
IMC – Instrument Meteorological Conditions - Warunki meteorologiczne dla lotów wg wskazań przyrządów
INS – inertial navigation system – system nawigacji inercjalnej (bezwładnościowej)
KHZ – Kilohertz - Kiloherc
KT – Knots - Węzły
LDG – Landing - Lądowanie
LGT – Light or lighting - Światło lub oświetlenie
LOC – Local or locally or location or located - Lokalny lub lokalnie, lub położenie, lub położony, usytuowany
LORAN – Long Range Air Navigation system - System nawigacji lotniczej dalekiego zasięgu LORAN
M – Mach number (followed by figures) - Liczba Macha – uzupełniona liczbami
MAPT – Missed approach point - Punkt rozpoczęcia procedury po nieudanym podejściu
MATZ – Military Air Traffic Zone - Strefa ruchu lotniskowego lotniska wojskowego
MCTR – Military Control Zone - Strefa kontrolowana lotniska wojskowego
MDA – Minimum Descent Altitude - Minimalna wysokość bezwzględna zniżania
MET – meteorological services – slużby meteorologiczne
METAR – Aviation routine weather report (in aeronautical meteorological code) - Komunikaty regularnych obserwacji meteorologicznych dla lotnictwa (w lotniczym kodzie meteorologicznym)
MID – Mid-point (related to RVR) - Punkt środkowy – dotyczy RVR
MIL – Military - Wojskowy
MKR – Marker radio beacon - Marker
MLS – Microwave Landing System - Mikrofalowy System Lądowania
MM – Middle Marker - Marker środkowy
MNPS – Minimum navigation performance specifications - Specyfikacje minimalnych osiągów nawigacyjnych
MOC – Minimum Obstacle Clearance (required) - Minimalne przewyższenie nad przeszkodami (wymagane)
MPS – Meters Per Second - Metry na sekundę
MSA – Minimum Sector Altitude - Minimalne sektorowa wysokość bezwzględna
MSG – Message - Depesza
MSL – Mean Sea Level - Średni poziom morza
NDB – non directional beacon – radiolatarnia bezkierunkowa
NIL – None or I have nothing to send to you – Nic lub nie mam dla was nic do nadania
NM – Nautical Miles - Mile morskie
NOTAM – Wiadomość rozpowszechniana za pomocą środków telekomunikacyjnych, zawierająca informacje o ustanowieniu, stanie lub zmianach urządzeń lotniczych, służbach, procedurach a także o niebezpieczeństwie, których znajomość we właściwym czasie jest istotna dla personelu związanego z operacjami lotniczymi
O/R – On Request - Na żądanie
OAT – Operational Air Traffic - Operacyjny ruch lotniczy
OBST – Obstacle - Przeszkoda
OCA – Obstacle Clearance Altitude - Minimalna bezwzględna wysokość zapewniająca minimalne
P – prohibited – desygnator strefy zakazanej
PANSA – polish Air navigation services agency - polska agencja żeglugi powietrznej
PAPI – Precision Approach Path Indicator - Wskaźnik ścieżki precyzyjnego podejścia
PAR – Precision Approach Radar - Radar precyzyjnego podejścia
PAX – Passenger - Pasażer(owie)
P-RNAV – Precision area Navigation – precyzyjna nawigacja obszarowa
QFE – Atmospheric pressure at aerodrome elevation (or at runway threshold) - Ciśnienie atmosferyczne na poziomie lotniska (lub na progu drogi startowej)
QNE – ciśnienie standardowe 1013,2 hPa
QNH – Altimeter sub-scale setting to obtain elevation when on the ground - Nastawienie skali wysokościomierza na ciśnienie, przy którym wskaże on po wylądowaniu wysokość bezwzględna miejsca lądowania
RCC – Rescue Co-ordination Centre - Ośrodek koordynacji ratownictwa
RCF – Radiocomunication Failure (message type designator) - Utrata łączności radiowej (oznacznik rodzaju depeszy)
REG – Registration - Rejestracja
RMZ – radio communication mandatory zone – strefa obowiązkowej łączności
RNAV – Area navigation (to be pronounced „AR-NAV”) - Nawigacja obszarowa (wymawiać „AR-NAV”)
RTE – Route - Trasa
RVR – Runway Visual Range - Zasięg widzialności wzdłuż drogi startowej
RWY – runway – droga startowa, pas startowy
SAR – Search And Rescue - Poszukiwanie i ratownictwo
SARPS – Standards And Recommended Practices (ICAO) - Normy i zalecane metody postępowania (ICAO)
SELCAL – Selective Calling System - System selektywnego wywoływania
SFC – Surface - Powierzchnia
SID – Standard Instrument Departure - Standardowy odlot według wskazań przyrządów
SIGMET – Information concerning en-route weather phenomena which may affect the safety of aircraft operations - Informacje dotyczące zjawisk pogody na trasie, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo lotów statków powietrznych
SKED – Schedule or Scheduled - Rozkład lub rozkładowy
SMR – Surface Movement Radar - Radar kontroli ruchu naziemnego
SRA – Surveillance Radar Approach - Podejście za pomocą radaru dozorowania
SS – Sunset - Sunset
SSR/MSSR – secondary surveillance radar/monopulse SSR – radar wtórny dozorowania
STAR – Standard instrument arrival - Standardowy dolot według wskazań przyrządów)
SWY – Stopway - Zabezpieczenie przerwanego startu
TAF – Aerodrome Forecast - Prognoza dla lotniska
TAS – True Air Speed - Rzeczywista prędkość powietrzna
TCAS – traffic collision avoidance system – system unikania kolizji w powietrzu
TFC – Traffic - Ruch
THR – Threshold – Próg (drogi startowej)
TKOF – Take-off - Start
TMA – Terminal Control Area - Rejon kontrolowany lotniska lub węzła lotnisk
TSA – temporary segregated area – strefa czasowo wydzielona
TVOR – Terminal VOR – Dolotowa (lotniskowa) radiolatarnia VOR
TWR – Aerodrome Control Tower or Aerodrome Control - Wieża kontroli lotniska lub kontrola lotniska
TWY – taxiway – droga kołowania
UAC – Upper Area Control centra - Ośrodek kontroli górnego obszaru
UFN – Until Further Notice - Aż do odwołania
UIR – Upper Flight Information Region - Górny rejon informacji powietrznej
UNL – Unlimited - Nieograniczony
UTC – Co-ordinated Universal Time - Uniwersalny czas skoordynowany
VAC – Visual Approach Chart - Mapa podejścia z widocznością
VASIS – Visual Approach Slope Indicator System - Wizualny system wskazujący ścieżkę schodzenia
VDF – Very High Frequency direction-finding station - Radionamiernik bardzo wielkiej częstotliwości
VFR – Visual Flight Rulet - Przepisy wykonywania lotów z widocznością
VHF – very high frequency – fale UKF
VMC – Visual Meteorological Conditions - Warunki meteorologiczne dla lotów z widocznością
VOLMET – Meteorological information for aircraft in flight - Informacje meteorologiczne dla statków powietrznych w locie
VOR – VHF omnidirectional radio range - Radiolatarania ogólnokierunkowa VHF
VORTAC – VOR and TACAN combination - Połączenie systemów VOR i TACAN
VSI – vertical speed indicator - wariometr
WILCO – Will comply - Wykonam, zastosuję się
WPT - (way-point) - punkt drogi RNAV
WRNG – Warning - Ostrzeżenie
WX – Weather - Pogoda
WXR - Weather Radar
Alfabet lotniczy
A - AlphaB - Bravo
C - Charlie
D - Delta
E - Echo
F - Foxtrot
G - Golf
H - Hotel
I - India
J - Juliet
K - Kilo
L - Lima
M - Mike
N - November
O - Oscar
P - Papa
Q - Quebec
R - Romeo
S - Sierra
T - Tango
U - Uniform
V - Victor
W - Whiskey
X - X-ray
Y - Yankee
Z - Zulu
Źródło informacji: "Kody i skróty stosowane w międzynarodowym lotnictwie cywilnym PANS" - ABC (PL-8400), Dziennik Urzędowy Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC), załącznik do nr 1, poz 1 z dnia 16 lutego 2006r.
Zobacz listę książek o tematyce lotniczej, a także sprawdź jak wygląda odprawa na lotnisku podczas naszego pierwszego lotu.